Καλημέρα και χρόνια πολλά
Σήμερα συμπληρώνονται 80 χρόνια από την ημέρα όπου η χώρα μας ενεπλάκη στον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο.
Έναν πόλεμο που άφησε ανεξίτηλα τα σημάδια του σε εσάς, που τον ζήσατε στην παιδική και εφηβική σας ηλικία, στις οικογένειές σας, στο χωριό μας. Μεγαλώσατε στην μεταπολεμική Ελλάδα με όλα τα δεινά που ακολούθησαν και προσπαθήσατε να ξαναβρείτε μέσα από τις κακουχίες τη δύναμη να σταθείτε στα πόδια σας και να χτίσετε ένα αισιόδοξο μέλλον για την κοινότητα. Πράγμα από μόνο του πολύ δύσκολο γιατί το χειρότερο που συμβαίνει με τον πόλεμο είναι ότι εξαφανίζεται η εμπιστοσύνη του ανθρώπου προς τον άνθρωπο και μαζί της το αίσθημα της ασφάλειας.
Πάντα στο μυαλό μου έχω το διήγημα του Αντώνη Σαμαράκη «Το ποτάμι» από τη συλλογή διηγημάτων «Ζητείται Ελπίς» που εκδόθηκε το 1954.
Πρόκειται για τη τραγική ιστορία ενός 23χρονου στρατιώτη ο οποίος παρά την εντολή της Μεραρχίας αποφασίζει να κολυμπήσει στο ποτάμι που χωρίζει τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα. Ήδη στο ίδιο σημείο είχαν χαθεί 3 συμπολεμιστές του, οπότε και είχε εκδοθεί η διαταγή απαγόρευσης. Ήτανε μεγάλος πειρασμός το ποτάμι. Τ’ άκουγε που κυλούσε τα νερά του και το λαχταρούσε. Αυτά τα δυόμιση χρόνια τους είχε φάει η βρώμα, η στέρηση, η αγωνία, ο διαρκής φόβος του θανάτου.
Επιθυμούσε, λοιπόν, τόσο ο στρατιώτης να νιώσει ξανά ελεύθερος, να ζήσει ξανά χωρίς το διαρκή φόβο, που τους έχει καθηλώσει τόσο καιρό σε μια ασφυκτική κατάσταση, ώστε αποφασίζει αντίθετα απ’ τη λογική και πέρα από την επικινδυνότητα να κολυμπήσει.
Μπαίνει γυμνός μέσα στο νερό, αρχίζει το παιχνίδισμα πλατσουρίζοντας και βιώνει καθαρή ευδαιμονία. Ευδαιμονία που τον επιστρέφει σε μια αθωότητα σχεδόν παιδική, και λειτουργεί λυτρωτικά για αυτόν που έχει τραυματιστεί τόσο σωματικά όσο και ψυχικά κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Η λυτρωτική αυτή ευδαιμονία όμως δε θα διαρκέσει πολύ. Σύντομα θα συνειδητοποιήσει πως μες στο ποτάμι βρίσκεται και κάποιος άλλος. Κι ενώ για λίγες στιγμές θα αμφιταλαντεύεται για το αν κινδυνεύει ή όχι, για το αν ο άλλος είναι δικός τους ή εχθρός, η συνήθειά του να βρίζει δυνατά κάθε φορά που φτερνίζεται θ’ αποκαλύψει στον Άλλο την εθνικότητά του κι αμέσως θα ξεκινήσει ένας αγώνας επιβίωσης.
Οι δύο αντίπαλοι στρατιώτες κολυμπούν όσο πιο γρήγορα μπορούν για να βρεθούν στην όχθη και να πάρουν το όπλο τους. Κι ενώ ο 23χρονος στρατιώτης βγαίνει πιο γρήγορα απ’ τον εχθρό του, ωστόσο δεν τον πυροβολεί, καθώς διστάζει απέναντι στο γεγονός πως κι οι δυο είναι χωρίς τις πολεμικές στολές, χωρίς τις εθνικότητες που τους χωρίζουν σε αντίπαλα στρατόπεδα∙ δύο νέοι άνθρωποι, με την ίδια αξία, με παρόμοια όνειρα κι ελπίδες. Ο νεαρός στρατιώτης δεν αποφασίζει, λοιπόν, να σκοτώσει τον εχθρό του, καθώς απέναντί του δε βλέπει παρά έναν ακόμη άνθρωπο, όπως ακριβώς είναι κι αυτός∙ δε βλέπει έναν εχθρό, έναν μισητό αντίπαλο, αλλά έναν απλό άνθρωπο. Πώς, επομένως, να τραβήξει τη σκανδάλη; Πώς να σκοτώσει ένα συνάνθρωπό του, ιδίως τη στιγμή που είναι τόσο ευάλωτος;
Ο δισταγμός του στρατιώτη, ωστόσο, δεν γίνεται αντιληπτός απ’ τον αντίπαλο στρατιώτη ως μια ευκαιρία για μια αμοιβαία υποχώρηση, για μια σιωπηρή μεταξύ τους εκεχειρία. Αντιθέτως, ο άλλος στρατιώτης θα εκμεταλλευτεί το δισταγμό του εχθρού του και θα τον σκοτώσει. Μέσα του υπερισχύει το ένστικτο της επιβίωσης, το ένστικτο της αυτοσυντήρησης και φυσικά η δεδομένη δυσπιστία απέναντι στον εχθρό.
Ο νεαρός στρατιώτης συνειδητοποιεί τον παραλογισμό του πολέμου, την απόλυτη σκληρότητα και το αφύσικο του να δολοφονείς έναν συνάνθρωπό σου, μόνο και μόνο γιατί ανήκει σε διαφορετικό έθνος, σε διαφορετική θρησκεία. Αντιλαμβάνεται πως όσα τους ενώνουν είναι πολύ περισσότερα απ’ όσα ενδεχομένως τους χωρίζουν ή απ’ όσα οι ηγέτες τους θεωρούν πως τους χωρίζουν.
Σήμερα που οι ηγέτες των γειτονικών κρατών προκαλούν με την απειλή του πολέμου τα σύνορά μας προσπαθώντας να μας κάνουν να μισήσουμε τον άλλο λαό,
σήμερα που οι πόλεμοι δημιουργούν χιλιάδες πρόσφυγες ξενιτεμένους σε αδιέξοδες διαδρομές,
σήμερα που οι φασιστικές και ναζιστικές αντιλήψεις προσπαθούν να εισβάλλουν στη συνείδησή του κόσμου και του προσφέρουν μια επίπλαστη εκτόνωση μίσους και βίας,
σήμερα που το διεθνές δίκαιο και ο ΟΗΕ δεν μπορούν να επιβάλλουν την ειρήνη, σήμερα που σας μιλώ φορώντας μάσκα για να σας προστατεύσω από τον ιό που μας έχει γεμίσει φόβο, αγωνία και ανασφάλεια,
Είναι πιο σημαντικό από κάθε άλλη στιγμή να θυμόμαστε ότι ο Άλλος, είναι απλά ένας άλλος άνθρωπος σαν και μας και όλοι μαζί με σεβασμό, φροντίδα, ελπίδα και αγάπη θα καταφέρουμε να μείνουμε ΑΝΘΡΩΠΟΙ που θα διαφυλάξουμε τα ανθρώπινα δικαιώματα , την ειρήνη και την αλληλεγγύη.
Σας ευχαριστώ, υγεία σε όλους